Friday 16 May 2014

ڤلباڬاي معلومت توليسن جاوي




مولاي تاهون 1983، ديوان بهاس دان ڤوستاك تله منچاري جالن اونتوق ممليهارا توليسن جاوي يڠ همڤير ڤوڤوس ستله ترڬوبلڽ اكتا بهاس كبڠسأن 1963/1967 يڠ مڠيختيرف توليسن رومي سباڬاي توليسن راسمي باڬي بهاس كبڠسأن.ساتو جاوتنكواس اونتوق مڠكاجي سيستم ايجأن جاوي دتوبوهكن سهيڠڬ ترحاصيلله بوكو دفتر ايجأن ملايو: جاوي-رومي اوليه زعبا دڬوناكن سباڬاي ڤدومن اوتام. سلڤس ايت دكوتي لاڬي دڠن ببراڤ بوكو سهيڠڬ ڤد تاهون 2001 ڤيهق ديوان بهاس دان ڤوستاك تله منربيتكن بوكو دفتر كات بهاس ملايو يڠ لڠكڤ مليڤوتي ايجأن رومي دان جاوي سرتا ڤندوان سبوتن.

كيني د سكوله رنده دان منڠه توليسن جاوي مروڤاكن سباهاڬين درڤد مات ڤلاجرن ڤنديديقن اسلام دان بوكو تيك س باڬي مات ڤلاجرن اين دچيتق دڠن توليسن جاوي. سلارس دڠن ڤركمبڠن ساءين س دان تيكنولوڬي ماس كيني، كومڤوتر توروت ممڤوڽاءي ڤلباڬاي جنيس سيستم ڤرايسين بربنتوق توليسن رومي دان جاوي باڬي ممودهكن ڤڠڬونا دالم مڠاڤليكسيكن توليسن دان ڤركاتان رومي دان جاوي دالم كومڤوتر . انتارا ڤرايسين ايت اياله ميكروسوف ت وورد، ميكروسوف ت ايايك سسل دان ميكروسوف ت ڤوويرڤوينت.

ماله دڠن ڤركمبڠن تيكنولوڬي چڠڬيه، ميسين كومڤوتر دڬوناكن اونتوق ڤڠڬوناان ڤمبلاجرن دان ڤڽيبارن جاوي ملالوءي ڤركاتان ﴿هردواري﴾ دان ڤرايسين ﴿سوف تواري﴾ چومڤوتر دالم توليسن عرب سچارا ملواس. ڤد 5 مچ 1992، تيمبالن منتري د جابتن ڤردان منتري تله ملنچركن ڤڠڬوناان دان ڤڽيبارن توليسن جاوي دڠن ترچيڤتاڽ ‘البيان عربيچ-اڠليش بيليڠوال ووردڤروچسسور جاوي ۏرسيون د ڤوست اسلام، كوالا لومڤور.

سني خط يڠ ترداڤت دالم توليسن جاوي تراوتما دالم ڤلباڬاي مانوسكريڤ ملايو دري زمان اول هيڠڬ ابد ك-20 تله مڠمبڠكن لاڬي توليسن جاوي. كبڽقان مانوسكريڤ ملايو تله دتوليس دالم بنتوق خط ڬاي نسخي يڠ دڤڠاروهي ڬاي تا'ليق والاوڤون ڤد ڤرمولأن كمونچولنڽ اد يڠ بربنتوق ڬاي ثلث يڠ ترڤڠاروه دڠن ڬاي موهققاق دان ريحانا. مانكالا ڤد ڤڠهوجوڠ ابد ك-19 دان ابد ك-20، كبڽقان كاريا دالم توليسن جاوي دچيتق دڠن ميسين دان كبڽقان بنتوق خطڽ دالم ڬاي نسخي تتاڤي جودول بوكو، تاجوق، كڤالا هلامن دان سباڬايڽ دتوليس دالم ڤلباڬاي ڬاي سڤرتي ثلث، تا'ليق، ديوانا، ريق'ه دان لاين-لاين.

بوقتي-بوقتي سجاره توليسن جاوي




سجق اڬام اسلام مولا برتاڤق د نوسنتارا اتاو د عالم ملايو، توليسن جاوي مولا بركمبڠ دان هيدوڤ برسام-سام مشاركت ملايو. مڠيكوت چاتتن سجاره، توليسن جاوي ڤرتام دتموي د تانه ملايو ڤد ابد كتيڬ هجرة ﴿امت جوهري موعين، 1996﴾. توليسن جاوي مونچول سإيريڠ دڠن كداتاڠن اسلام ك إندونيسيا ڤد ابد ڤرتام هجرة.

والاوڤون كداتاڠن اسلام  كعالم ملايو ماسيه لاڬي كابور، نامون ترداڤت ببراڤ بواه ڤراسستي يڠ منونجوقكن بهاوا اسلام وجود د اسيا تڠڬارا سجق دولو. انتارا بوقتي يڠ منونجوقكن وجودڽ اسلام د نوسنتارا اياله ڤنموان باتو نيسن مقام شيخ عبدالقادر ابن حسين شه عالم، د لڠڬر الور ستار، قدح برتاريخ 290 ه برسمأن 910م. 

ڤنموان باتو برسورت ترڠڬانو اداله ڤراسستي ترتوا دالم توليسن جاوي كلاسيك يڠ دتموي د نڬري ترڠڬانو. دڠن ڤنموان اين، ترڠڬانو منجادي نڬري يڠ ڤاليڠ اول منريما كداتاڠن اسلام د سمننجوڠ تانه ملايو، ياءيتو سبلوم تاهون 1326م اتاو 1386م. چاتتن ڤد باتو برسورت اين منونجوقكن اي دتوليس ڤد هاري جمعة 22 فيبواري 1303م برسمأن 4 رجب 702ه ﴿منوروت كاجين سيد محمد ناقواب الاتتس﴾. باتو يڠ دأڠڬركن بروسيا لبيه 700 تاهون ايت تله دتموي برلومڤور دان سيڤروح تڠڬلم سلڤس بنجير سوروت د تبيڠ سوناي ترست، كامڤوڠ بولوه، كوالا بيرڠ، هولو ترڠڬانو ڤد تاهون 1889م.

ڤنموان باتو نيسن ڤرماتڠ ڤاسير ڤهڠ يڠ دتموي ڤد بولن جون 1953م جوڬ منجادي بوقتي سجاره ڤڠڬوناان توليسن جاوي د تانه ملايو. باتو نيسن ترسبوت دهياساءي دڠن ايات-ايات القرءان دان ڤويسي عرب. سلاين ايت باتو نيسن يڠ دتموي د فانراڠ، ۏيتنام برتاريخ 431ه برسمأن 1039م دان باتو نيسن ڤوتري سلطان عبدالمجيد ابن محمد شاه السلطان برتاريخ 440ه برسامءن 1048م د ڤرقبورن اسلام،جالن ريسيدنسي، بروني دارالسلام توروت منجادي بوقتي سجاره ڤڠڬوناان جاوي.

ستروسڽ سورت خبر جاوي ڤرانقن مروڤاكن سورت خبر ملايو يڠ ڤرتام دتربيتكن د مليسيا دان إندونيسيا. سورت خبر اين دچيتق د سيڠاڤورا دان مڠاندوڠي ارتيكل مڠناءي نڬري-نڬري سلت، جوهر، سلاڠور، قدح دان جوڬ بروني سرتا لابوان; ترماسوق جوڬ بريتا-بريتا ريڠكس مڠناءي حال-حال يڠ برلاكو د دالم دان د لوار نڬارا تراوتما د جاوا،سومترا دان كڤولاوان-كڤولاوان بردكتن. جاوي ڤرانقن اين مروڤاكن سورت خبر يڠ ترتوا دالم كومڤولن سورت خبر د اركيب نڬارا.

سولوه ملايا اداله ليده راسمي ڤقمم. مجله ترسبوت دتربيتكن اتس كرجاسام ڬولوڠن ناسيوناليس، سوسيعليس، اڬام دان كومونيس ڤد ماس امان ايايت سلڤس ڤراڠ دنيا كدوا سهيڠڬ ضرورت 1948م. مججاوله ترسبوت تله دتوليس دڠن مڠڬوناكن حروف-حروف .ي كلاسيك

قاعدة دان فندكتن فعاجرن فمبلاجرن توليسن جاوي



ڤڠاجرن جاوي ممڤوڽاءي قاعده ڤڠاجرن يڠ خصوص دان ترسنديري. نامون راماي يڠ براڠڬڤن قاعده مڠاجر جاوي سام سڤرتي قاعده ڤڠاجرن مات ڤلاجرن لاءين دالم ڤنديديقن اسلام. تڠڬڤن سبڬيتو كورڠ تڤت. قاعده ڤڠاجرن جاوي يڠ دسارنكن اوليه ڤيهق كمنترين ڤنديديقن مليسيا ﴿قڤي عيم﴾ دان تله دبري ڤنددهن سچارا خصوص كڤد باكل-باكل ڬورو ڤنديديقن اسلام دان ج-قاف ﴿كمنترين ڤلاجرن مليسيا 2006﴾. قاعده-قاعده ترسبوت اياله قاعده ڤندڠ سبوت، قاعده حروف ﴿ابجد﴾، قاعده بوڽي ﴿ڤونيتيق﴾، قاعده مڠيجا/ ممباتڠ، قاعده املاء، قاعده لاتيه توبي، قاعده ڤرماءينن دان قاعده ڽاڽين. 

ڤندڠ سبوت

· ممبوڽيكن ڤركاتاءن اتاو سوكو كات برداسركن ڬمبر.
· ممبوڽيكن ايات برداسركن ڬمبر يڠ اد چريتا.
· تيدق ممفوكوسكن كڤد ڤڠاجرن بوڽي حروف دان تيدق مڠيجا.
· قاعده ڤاليڠ ڤوڤولر دالم ڤڠاجرن جاوي دان منجيمتكن ماس ڬورو.


(قاعده حروف ﴿ابجد

· اساس باچاءن اياله بوڽي ڤد ستياڤ حروف يڠ ممبنتوق ڤركاتاءن.
· ممڤركنلكن كسموا 37 حروف جاوي، حروف ۏوكل دان حروف كونسونن.
· چنتومن حروف كونسونن ۏوكل ممبنتوق بوڽي دالم سوكو كات ستروسڽ ممبنتوق ڤركاتاءن.
· ممبوليهكن موريد داڤت مڠيجا دان ممباچ سموا ڤركاتاءن.
· مڠمبيل ماس يڠ لام اونتوق مڠيجا ستياڤ ڤركاتاءن.
· قاعده اساس يڠ ڤاليڠ توا دڬوناكن.


(قاعده بوڽي ﴿ڤونيتيق

· اساس باچاءن يڠ منكنكن هوبوڠن سيمبول دان بوڽي.
· باڽق مڠڬوناكن تيكنيك اسياوساسي بوڽي دان اسياوساسي ڬمبر سڤرتي بوڽي ‘اياي' باڬي جيجيق دان ‘اا' باڬي ڤدس/ ڤانس.
· ممڤركنلكن بوڽي-بوڽي اساس دهولو سبلوم ممڤركنلكن سموا بوڽي.
· امت سسواي دأجر كڤد كانق-كانق يڠ بارو مڠنالي حروف جاوي.


مڠيجا/ ممباتڠ

· مڠيجا دڠن مڽبوت ساتو دمي ساتو حروف يڠ ممبنتوق سوكو كات.
· مڠيجا دان ممبوڽيكن حروف سچارا اينديۏيدو، كومڤولن دان كلس.
· مڠڬابوڠكن سوكو كات دايجا دان ممبنتوق ڤركاتاءن.
· مڠيجا دان منوليس ڤركاتاءن يڠ دبنتوق.


املاء

· مليبتكن كماهيرن مندڠر دان منوليس سچارا ميكانيسمى.
· مڽالين اونيت بهاس سام اد حروف، سوكو كات، ڤركاتاءن، ايات اتاوڤون واچان.
· ممباچ دڠن سوارا يڠ لنتڠ سومبر يڠ دتوليس.
· مڠڬوناكن كماهيرن مندڠر دڠن جلس دان ملاتيه كماهيرن مڽبوت دڠن اينتوناسي يڠ بتول.


لاتيه-توبي

· جوڬ دكنلي دڠن قاعده اولڠن، تيقرار دان امت همڤير دڠن قاعده حفظن.
· اكتيۏيتي مڠولاڠي فكتا دان كچكڤن كماهيرن يڠ دڤلاجري.
· ممڤو منچاڤأي تارف ڤڠواسأن كماهيرن دان مڠكلكنڽ.


ڤرماءينن

· ساتو قاعده ملاتيه موريد دڠن مناريق دان ڤركتيس.
· داڤت مڠمبڠكن باڽق كماهيرن موريد-موريد.
· امت سسواي دڠن موريد-موريد ڤريڠكت رنده.
· امت بركسن دالم مموڤوق مينت، توجوان دان ايمڤق ڤڠاجرن.

ڽاڽين/ نشيد

· سلاري دڠن مينت دان تاهڤ موريد سكوله رنده يڠ ساڠت سوك مڽاڽي/ برنشيد.
· ڤرلو دسسوايكن دڠن ايسي كندوڠن ڤڠاجرن سڤرتي لاڬو ‘اا، با، تا' دان ‘راس سايڠ جاوي'.
· امت بركسن دالم ممبنتو موريد-موريد مڠيڠاتي، حروف-حروف جاوي دان مڠيجا ڤركاتاءن.


والاوڤون ڬورو دمينتا مميليه ڤندكتن دان قاعده يڠ ڤاليڠ سسواي باڬي ڤروسيس ڤڠاجرن دان ڤمبلاجرن مريك. تيدكله برارتي مريك هاڽ ڤرلو مڠڬوناكن ساتو-ساتوڽ قاعده يڠ دفيكيركن ترباءيق دالم ستياڤ ڤڠاجرن دان ڤمبلاجرن. بهكن ڤڠاجرن دان ڤمبلاجرن يڠ باءيق اكن ممڤلباڬايكن ڤڠڬوناءن قاعده دالم ستياڤ لڠكه ڤڠاجرن. جوسترو ڤمهمن ڬورو ترهادڤ ستياڤ ڤندكتن دان قاعده يڠ دڬوناكن ڤرلو جلس، بتول دان مانتڤ.

باڬي منجامين كبركسانن موديل كلس ڤموليهن جاوي ڤولا، ڬورو-ڬورو جقاف امت دڬالقكن مڠڬوناكن قاعده ڤرماءينن دان ڽاڽين سماس سيسي ڤڠاجرن دان ڤمبلاجرن مريك. جوسترو ايتله، كمنترين ڤنديديقن مليسيا تله ممبكلكن برباڬاي باهن بنتو مڠاجر ﴿ببم﴾ كڤد ڬورو-ڬورو ج-قاف اونتوق داڤليكسيكن د دالم كلس ڤموليهن جاوي. انتارا باهن ڤرماءينن يڠ دبكلكن اياله ڤرماءينن بوليڠ، تنتيڠ، كاد حروف، كريتا اڤي، ڤنچيڠ ايكن، رومه مرڤاتي دان سناوي اتاو ساهيببا ﴿كمنترين ڤلاجرن مليسيا 2006﴾.

تيوري دان قاعدة فنوليسن جاوي




تيوري دان قاعده ڤنوليسن جاوي.



اكسارا جاوي، اتاو عرب ملايو اداله حروف عرب يڠ تله دموديفيكسي باچانيا منجادي بهاس ملايو، ببراڤ بنتوق دري حروف اصلي عرب ماسيه دڬوناكن دالم منوليس عرب ملايو، تتاڤي اد سباهاڬين حروف يڠ داوبه دڠن ڤنمباهن تيتيق اڬر بوڽي باچان سسواي دڠن بهاس ملايو. ﴿احمد درماوي، 2009، عرب ملايو، ڤمونچولن توليسن، سيستم دان اصطلاح جاوي﴾.

عرب ملايو ﴿توليسن جاوي﴾ مروڤاكن ساله ساتو بوقتي تيوري دري تيوري مكه، ايايت دمان ڤد اولڽ اسلام ماسوق ك ايندونيسا ملالو امڤت تيوري. تيوري ڬوجرت، تيوري مكه، تيوري ڤرسيا ﴿ڤرسي﴾ دان تيوري چينا، تيوري ڬوجرت، تيوري مكه دان ڤرسيا برداسركن ڤنداڤت احمد منصور سوريانيڬارا يڠ مروڤاكن ڤنوليس دري بوكو منموكن سجاره، سمنتارا تيوري چينا برداسركن سومبر يڠ بلوم جلس. ﴿ر. سوايكمونو دالم رشدي مصطفى، 2011﴾.

سچارا عامڽ تيوري ڬوجرت، مڽاتاكن اسلام ماسوق ك إندونيسيا ڤد ابد ك-13، يڠ دباوا اوليه ڤنداتڠ اصل ڬوجرت ﴿چمباي﴾، اينديا، السن يڠ مندوكوڠ تيوري ڬوجرت اياله تيدق اداڽ فكتا يڠ مڽاتاكن بهاوا اداڽ ڤدڬڠ اصل عرب يڠ ممباوا اسلام ك إندونيسيا، هوبوڠن لاما جالور ڤرداڬڠن انتارا إندونيسيا، چمباي، دان تيمور تڠه، اداڽ چورق ڬوجرت ڤد باتو نيسن سلطان ماليك الصالح يڠ مروڤاكن راج دري كسولتانن ڤاسا. كدوا ايايت تيوري مكه، تيوري اين مڽاتاكن بهوا اسلام ماسوق ك إندونيسيا ڤد ابد ك-7 تاهون 674، ملااولوا ڤنتاي بارت سومترا يڠ دباوا اوليه ڤدڬڠ اصل عرب ﴿مصر﴾. داسر تيوري اين اداله دڠن اداڽ ڤدڬڠ اصل عرب ڤد ابد ك-7 تاهون 674 يڠ منديريكن ڤركمڤوڠن د ڤنتاي بارت سومترا، برداسركن ڤرتيمبڠن تله برديريڽ ڤركمڤوڽان د كنتون ڤد ابد ك-4. حال اين جوڬ سسواي ڤمبريتأن د چينا، راج ماليك الصالح مڠڬوناكن ڬلر الصالح يڠ مروڤاكن ڬلر دري مصر. تيوري كتيڬ اياله تيوري ڤرسيا. تيوري اين مڽاتاكن اسلام ماسوق ك إندونيسيا ڤد ابد ك-7 ملالوءي ڤدڬڠ اصل ڤرسيا، نامون تيوري اين ساڠت لمه كران ڤد ابد ك-7 برتڤتن دڠن ماس كاليفه أميه يڠ مموستكن كبودايان اسلام د ولايه مدينه، مكه، دامسكوس دان بغداد. داسر دري توري اين ايايت ڬلرن شيه اونتوق راج-راج د إندونيسيا. ڤڠاروه شيه سيتي جنار يڠ مروڤاكن ساله ساتو واليسوڠو ڤڠاروه مذهب شي'ه. كامڤت تيوري چينا. تيوري اين مڽاتاكن ماسوقڽ اسلام د إندونيسيا دباوا اوليه ڤدڬڠ چينا كتيك إندونيسيا ملاكوكن هوبوڠن ڤرداڬڠن دڠن چينا. داسر دري تيوري اين ايايت تربيننيا مسجد دڠن سني بينا دري چينا د سماراڠ، اداڽ مقام چينا مسلم د إندونيسيا دان ترداڤت ببراڤ والي يڠ مميليقي كتورونن دري چينا. 

ڤد داسرڽ تيدق اد كسامان انتارا حروف لاتين دايڠن حروف عرب، ڤد حروف ايك س دتوليس دڠن مڠڬوناكن دوا حروف، ايايت حروف كاف دڠن حروف سين، حروف چ دتوليس دڠن مڠڬابوڠكن دوا حروف تا دان شين. تتاڤي ڤد ڤركاتان جاوي ڤڠابوڠن دوا حروف تيدق سموا دلاكوكن، تتاڤي ڤروبهن دڠن منمبهكن تيتيق ڤد حروف عرب، حروف ايك س منجادي كاف دتمبه دڠن تيتيق تيڬ د باوه. ڤمباچان حروف عرب ملايو، اد حروف دباچ دڠن كونسونن، ايايت بوڽي بهاس يڠ اروس اودارا يڠ كلوار دري مولوت مڠالمي ڤروسيس يڠ دتنتوكن اوليه تيڬ فكتور ياايت كادأن ڤيت سوارا مراڤت اتاو مرڠڬڠ - برسوارا اتاو تق برسوارا، ڤڽنتوهن اتاو ڤندكتن برباڬاي الت بيچارا سڤرتي بيبير، ڬيڬي، ڬوسي، ليده دان لاڠيت-لاڠيت، چارا الت بيچارا ترسبوت برسنتوهن اتاو بردكتن.


برايكوت ڤرينچين دري حروف عرب يڠ دڬوناكن دان حروف يڠ دموديفيكسي :

 حروف عرب دان باچانڽ:
اليف ا — با ب — تا ت — ثا ث — جيم ج — ها ح — خاو خ
دل د — ذ ذ — رو ر — ز ز — سين س — شينش — شود ص
ضود ض — طا ط — دلو ظ — ‘عين ع — غين غ — فا ف — قوف ق
كاف ك — لم ل — ميم م — نون ن — واو و — ها ه — يا ي
حمزه ء — لم اليف لا

 تمبهن يڠ دڬوناكن ڤد حروف عرب
چ چ ﴿ها برتيتيق تيڬ﴾، ڠا ڠ ﴿عين برتيتيق تيڬ﴾، ڤا ڤ ﴿فا برتيتيق تيڬ﴾، ڬ ڬ ﴿كاف برتيتيق﴾ — ۏۏ ﴿واو برتيتيق﴾ — ڽ ڽ ﴿نون برتيتيق تيڬ﴾

1.3 اڠك عرب يڠ دڬوناكن
0:٠ — 1:١ — 2: ٢ — 3: ٣ — 4:٤ — 5:٥ — 6:٦ — 7:٧ — 8:٨ — : ٩

 چارا ڤنوليسن دان ڤڠوچاڤن
 حروف دتوليس سچارا توڠڬل
 حروف اليف يڠ برديري سنديري بربوڽي ا اتاو اي.
 حروف اليف يڠ دايكوتي واو بربوڽي او اتاو او.
 حروف اليف يڠ دايكوتي يا بربوڽي ا اتاو é.
 كونسونن دايكوتي حروف اليف اكن بربوڽي فتح اتاو بوڽي ا
 كونسونن دايكوتي حروف واو اكن بربوڽي ضومه اتاو بوڽي او
 كونسونن دايكوتي حروف يا اكن بربوڽي كسروح اتاو بوڽي ا
 كونسونن د اول اتاو د تڠه كات تنڤا دايكوتي اليف، واو اتاو يا بربوڽي فتح بوڽي ا اتاو اي

 كونسونن د اخير كات اداله كونسونن ماتي، كچوالي دايكوتي اليف، واو اتاو يا.
 حروف عين دڬوناكن سباڬاي ڤنندا حروف ق سڤرتي ڤد كات رعيت :رعيت

ديوينيسي جاوي

اصطلاح جاوي سريڠ دكاءيتكن دڠن ڤڠڬيلن عرب كڤد سواتو رومڤون بڠسا د نوسنتارا. اورڠ عرب براڠڬڤن سموا بڠسا د نوسنتارا برأصل دري جاواه دان ڤڠهونيڽ دڤڠڬيل جاوي. منوروت امر جوهري موعين ﴿1996: 17﴾ نام جاوي ايت برأصل دري كات بهاس عرب“جاواه“. اڤابيلا دجاديكن كات ادجيكتيف جاواه منجادي جاوي.

ڤركاتان جاواه اتاو جاوي بركموڠكينن برأصل درڤد ڤركاتاءن جاۏادويڤا، ايايت نام باڬي  اسيا تڠڬارا ڤد زمان ڤوربا.
ڤنداڠن اين توروت دسوكوڠ اوليه محمد ناقواب الاتتس ﴿1972:2﴾ يڠ مڽاتاكن بهاوا "كيت تاهو بهاوا اصطلاح جاوي ايت اداله نام ڬلرن اورڠ عرب ترهادڤ سلوروه
.بڠسا-بڠسا ڤندودوق داءيره كڤولاوان ملايو."

هشيم موسى ﴿1999:9﴾ منجلسكن بهاوا منوروت ڬ.ه.ويرندلي، اصطلاح جاوي بوليه دكايتكن دڠن ڤركاتاءن جاوا سڤرتي يڠ دسبوت اوليه مرچو ڤولو سباڬاي نام لاما باڬي ڤولاو سومترا. مانكالا منوروت رفليس، ڤركاتان جاوي باڬي اورڠ ملايو برمقصود كاچوكن سڤرتي دالم اوڠكاڤن انق جاوي ايايت كاچوكن باڤ كليڠ دان ايبو ملايو دان دري سيتو تيمبولڽ جاوي ڤرانقن

ستروسڽ ويلكينسون ڤولا مڽامكن اصطلاح جاوي دڠن اصطلاح ملايو. ميثلڽ ڤركاتان يڠ ترداڤت دالم كتاب "سريبو مسئله" ترتوليس"
"...كتاب...يڠ درڤد بهاس ڤرسي...دڤيندهكن كڤد بهاس جاوي...اوليه محمد ميزن بن حاج خاطب تاه يڠ بربڠسا الجاوي دري ڤلامبڠ ڤد تاهون 1230 هجرة"

ڤركاتاءن بهاس جاوي دان بربڠسا الجاوي يڠ ترداڤت دالم ڤتيكن دأتس ممباوا مقصود 
اصطلاح جاوي منجادي ايكوتن اورڠ-اورڠ ملايو يڠ مناماكن توليسن عرب سباڬاي توليسن جاوي. منوروت زعبا ﴿ر.ه﴾، توليسن ملايو حروف عرب ايت بياساڽ دسبوت اورڠ ڤد كتيك ايت دڠن توليسن جاوي. مالهن ڤركاتاءن جاوي جوڬ دكاءيتكن دڠن اصطلاح تانه جاوي، تورون جاوي، كتاب جاوي، ماسوق جاوي دان سباڬايڽ. سچارا كسيمڤولن، داڤت دجلسكن بهاوا اصطلاح جاوي اياله نام يڠ دبريكن كڤد سلوروه بڠسا كڤولاوان ملايو، مانكالا بهاس يڠ دڬوناكن اياله بهاس جاوي دان توليسنڽ دناماكن سباڬاي توليسن جاوي.ملايو.